आइतवार, असार ३, २०७५
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले उद्योगले ‘क्यापासिटर’ बैंक नराखे विद्युत् कटौतीसम्म गर्नसक्ने चेतावनी दिएको छ ।
उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराख्दा विद्युत् आपूर्तिमा भोल्टेजको समस्या देखिएको भन्दै प्राधिकरणले गुणस्तरीय विद्युत् आपूर्तिका लागि ‘क्यापासिटर’ बैंक नराखे विद्युत् आपूर्ति नै बन्द गर्ने चेतावनी दिएको हो । प्राधिकरणको विद्युत् वितरण विनियमावली–२०६९ ले ५ हर्स पावरभन्दा बढी क्षमताको विद्युत् मोटर वा वेल्डिङ मेसिन भएका ग्राहकले अनिवार्य रूपमा क्यापासिटर बैंक राख्नु पर्ने व्यवस्था गरेको छ । तर, विनियमावलीविपरीत अधिकांश उद्योगले क्यापासिटर बैंक राखेका छैनन् । जसकाकारण उद्योग स्वयंले र आम उपभोक्ताले विद्युत् आपूर्तिमा भोल्टेजको समस्या व्यहोरिरहेका छन् । धेरै उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराखेको फेला परेपछि निश्चित समय दिएर उनीहरूलाई अनिवार्य रूपमा राख्न लगाउन लागिएको प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले जानकारी दिए । “ठूला–ठूला उद्योगले नै क्यापासिटर बैंक नराखेपछि अहिले मुख्यगरी तराईका जिल्लामा भोल्टेजका कारण लाइन ट्रिप हुने, विद्युतीय उपकरण नचल्नेलगायतका समस्या देखिएका छन्,” उनले भने, “यसका लागि उद्योगलाई निश्चित समय दिएर क्यापासिटर बैंक राख्न भन्छौं, हामीले दिएको समयमा राखेनन् भने विनियमावलीमा भएको व्यवस्थाअनुसार लाइन काट्नेसम्मको कारबाही गर्छौं ।”
प्राधिकरणको प्रणालीबाट आपूर्ति हुने विद्युत्मा भोल्टेजको गुणस्तर कायम गर्न र उद्योगको विद्युत् लोडको मागलाई सन्तुलन राखी नियमित विद्युत् प्रवाहका लागि क्यापासिटर बैंक राखिन्छ । विद्युत् प्राधिकरणले आफ्नो सबस्टेसनमा क्यापासिटर बैंक राखी प्रणालीमा भोल्टेज सुधार गरेको हुन्छ । क्यापासिटर बैंक नहुँदा न्यून भोल्टेजको कारणले लाइन ट्रिप भई विद्युत् आपूर्तिमा समस्या हुने गर्छ, जसको मारमा आमउपभोक्ता पर्छन् । यसबाट प्राधिकरणले अनियमित विद्युत् आपूर्तिको आरोप मात्रै खेपिरहेको छैन, प्राविधिक चुहावट पनि बढिरहेको छ ।
उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराख्दा विद्युत् आपूर्तिमा भोल्टेजको समस्या देखिएको भन्दै प्राधिकरणले गुणस्तरीय विद्युत् आपूर्तिका लागि ‘क्यापासिटर’ बैंक नराखे विद्युत् आपूर्ति नै बन्द गर्ने चेतावनी दिएको हो । प्राधिकरणको विद्युत् वितरण विनियमावली–२०६९ ले ५ हर्स पावरभन्दा बढी क्षमताको विद्युत् मोटर वा वेल्डिङ मेसिन भएका ग्राहकले अनिवार्य रूपमा क्यापासिटर बैंक राख्नु पर्ने व्यवस्था गरेको छ । तर, विनियमावलीविपरीत अधिकांश उद्योगले क्यापासिटर बैंक राखेका छैनन् । जसकाकारण उद्योग स्वयंले र आम उपभोक्ताले विद्युत् आपूर्तिमा भोल्टेजको समस्या व्यहोरिरहेका छन् । धेरै उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराखेको फेला परेपछि निश्चित समय दिएर उनीहरूलाई अनिवार्य रूपमा राख्न लगाउन लागिएको प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले जानकारी दिए । “ठूला–ठूला उद्योगले नै क्यापासिटर बैंक नराखेपछि अहिले मुख्यगरी तराईका जिल्लामा भोल्टेजका कारण लाइन ट्रिप हुने, विद्युतीय उपकरण नचल्नेलगायतका समस्या देखिएका छन्,” उनले भने, “यसका लागि उद्योगलाई निश्चित समय दिएर क्यापासिटर बैंक राख्न भन्छौं, हामीले दिएको समयमा राखेनन् भने विनियमावलीमा भएको व्यवस्थाअनुसार लाइन काट्नेसम्मको कारबाही गर्छौं ।”
प्राधिकरणको प्रणालीबाट आपूर्ति हुने विद्युत्मा भोल्टेजको गुणस्तर कायम गर्न र उद्योगको विद्युत् लोडको मागलाई सन्तुलन राखी नियमित विद्युत् प्रवाहका लागि क्यापासिटर बैंक राखिन्छ । विद्युत् प्राधिकरणले आफ्नो सबस्टेसनमा क्यापासिटर बैंक राखी प्रणालीमा भोल्टेज सुधार गरेको हुन्छ । क्यापासिटर बैंक नहुँदा न्यून भोल्टेजको कारणले लाइन ट्रिप भई विद्युत् आपूर्तिमा समस्या हुने गर्छ, जसको मारमा आमउपभोक्ता पर्छन् । यसबाट प्राधिकरणले अनियमित विद्युत् आपूर्तिको आरोप मात्रै खेपिरहेको छैन, प्राविधिक चुहावट पनि बढिरहेको छ ।
४३ उद्योगमा क्यापासिटर बैंक
प्राधिकरणको प्राविधिक टोलीले पूर्वका १४० उद्योगको लगत निरीक्षण गर्दा ४३ वटा उद्योगले मात्रै क्यापासिटर बैंक राखेको फेला पारेको थियो । क्यापासिटर बैंक राखेका अधिकांश उद्योगले पनि आवश्यकता र तोकिएको मापदण्ड अनुसारको नराखेको पाइएको छ । प्राधिकरणले मुलुकभरका वितरण केन्द्रलाई क्यापासिटर बैंक नराख्ने उद्योगको विवरण संकलन गरी पठाउन परिपत्र गरिसकेको छ । “हालसम्म क्यापासिटर बैंक नराखेका बैंकलाई तुरुन्तै राख्नका लागि निर्देशन दिइसकेका छौं,” विद्युत् प्राधिकरण ग्राहक तथा वितरण निर्देशनालयका उपकार्यकारी निर्देशक हरराज न्यौपानेले भने ।
भारतमा गर्मी बढेका कारण भोल्टेज ड्रप हुँदा त्यहाँबाट आयात भइरहेको विद्युत् झनै कम भोल्टेजको रहँदा प्रणालीमा समस्या देखिएको छ । नेपालको तराई क्षेत्रमा प्रचण्ड गर्मीको कारण फ्यान तथा एसी चल्ने हँुंदा गर्मी समयमा भोल्टेज ड्रपको समस्या अझ बढ्छ । यसकै कारण बुटवल, विराटनगर, नेपालगञ्ज, धनगढी, महेन्द्रनगरलगायतका सहरी क्षेत्रमा कम भोल्टेजले गर्दा समय समयमा विद्युत् आपूर्तिमा समस्या देखिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
मध्य र सुदूरपश्चिममा जलविद्युत् केन्द्र पर्याप्त नरहेको र भारतबाट आयातित विद्युत् आपूर्ति गर्नु पर्दा गर्मीमा भोल्टेजको समस्या देखिएको हो । कालिगण्डकी, मस्र्याङ्दीलगायतका विद्युत् केन्द्रबाट आपूर्ति गर्दा पनि लामो प्रसारण लाइनका कारणले भोल्टेज ड्रपको समस्या हुने गरेको छ ।
प्राधिकरणको प्राविधिक टोलीले पूर्वका १४० उद्योगको लगत निरीक्षण गर्दा ४३ वटा उद्योगले मात्रै क्यापासिटर बैंक राखेको फेला पारेको थियो । क्यापासिटर बैंक राखेका अधिकांश उद्योगले पनि आवश्यकता र तोकिएको मापदण्ड अनुसारको नराखेको पाइएको छ । प्राधिकरणले मुलुकभरका वितरण केन्द्रलाई क्यापासिटर बैंक नराख्ने उद्योगको विवरण संकलन गरी पठाउन परिपत्र गरिसकेको छ । “हालसम्म क्यापासिटर बैंक नराखेका बैंकलाई तुरुन्तै राख्नका लागि निर्देशन दिइसकेका छौं,” विद्युत् प्राधिकरण ग्राहक तथा वितरण निर्देशनालयका उपकार्यकारी निर्देशक हरराज न्यौपानेले भने ।
भारतमा गर्मी बढेका कारण भोल्टेज ड्रप हुँदा त्यहाँबाट आयात भइरहेको विद्युत् झनै कम भोल्टेजको रहँदा प्रणालीमा समस्या देखिएको छ । नेपालको तराई क्षेत्रमा प्रचण्ड गर्मीको कारण फ्यान तथा एसी चल्ने हँुंदा गर्मी समयमा भोल्टेज ड्रपको समस्या अझ बढ्छ । यसकै कारण बुटवल, विराटनगर, नेपालगञ्ज, धनगढी, महेन्द्रनगरलगायतका सहरी क्षेत्रमा कम भोल्टेजले गर्दा समय समयमा विद्युत् आपूर्तिमा समस्या देखिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
मध्य र सुदूरपश्चिममा जलविद्युत् केन्द्र पर्याप्त नरहेको र भारतबाट आयातित विद्युत् आपूर्ति गर्नु पर्दा गर्मीमा भोल्टेजको समस्या देखिएको हो । कालिगण्डकी, मस्र्याङ्दीलगायतका विद्युत् केन्द्रबाट आपूर्ति गर्दा पनि लामो प्रसारण लाइनका कारणले भोल्टेज ड्रपको समस्या हुने गरेको छ ।
क्यापासिटर बैंक नराख्दा विद्युत् आपूर्तिमा समस्या
तराईमा गर्मी बढेसँगै विद्युत् माग बढेको तर त्यही क्षेत्रमा रहेका अधिकांश उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराखी दिँदा भोल्टेजमा आउने उतारचढावले विद्युत् आपूर्तिमा समस्या हुने, कम भोल्टेजको कारण पंखा, एसी,मोटरजस्ता विद्युतीय उपकरण नचल्ने, बत्ति पनि मधुरो बल्ने लगायतका समस्या देखिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
भोल्टेजको समस्या समाधानका लागि ऊर्जा दक्षता कार्यक्रमअन्तर्गत विद्युत् माग बढी हुने क्षेत्रमा ट्रान्सफर्मर थप्ने, जीर्णअवस्थामा रहेका ट्रान्सफर्मर फेर्ने तथा मर्मतसम्भार गर्ने, नयाँ सबस्टेसन थप्ने, वितरण लाइन सुधार गर्नेलगायतका काम उच्च प्राथमिकताका साथ अगाडि बढाइरहेको प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक घिसिङले जानकारी दिए । प्राधिकरणका अनुसार, उद्योगलाई अनिवार्य रूपमा क्यापासिटर बैंक राख्न लगाउने, ‘अन लोड ट्रयाप चेन्जर’ जडित ट्रान्सफर्मर रहेका सबस्टेसन थप्ने, सबस्टेसन तथा वितरण ट्रान्सफर्मरमा क्यापासिटर बैंक राख्ने, नयाँ प्रसारणलाइन बनाउने, निजी उत्पादकहरूलाई समझौताअनुसारको ¥याक्टिभ पावर सप्लाई गर्न लगाउने लगायतका काम अहिले अघि बढेको छ । क्षेत्रीय सन्तुलन रहने गरी जलविद्युत् आयोजनाहरू निर्माण गर्ने दीर्घकालीन योजना अघि सारेको छ । “भोल्टेजमा सुधार गरी नियमित तथा गुणस्तरीय विद्युत् आपूर्तिका लागि हाम्रा सबस्टेसनमा मात्रै नभएर वितरण ट्रान्सफर्मरमा समेत क्यापासिटर बैंक राखिरहेका छौं,” घिसिङले भने, “यसमा उद्योगले पनि सहयोग गर्नु पर्यो ।”
पहाडी जिल्लामा टाढा–टाढाबाट ११ र ३३ केभी प्रसारण लाइनबाट लैजाँदा विद्युत् आपूर्तिमा देखिएको समस्या समाधान गर्न प्राधिकरणले छोटो–छोटो दूरीमा सबस्टेसन बनाउने लगायतका काम गरिरहेको छ । यसबाट कम तथा उच्च भोल्टेजको समस्या समाधान हुने र प्राविधिक चुहावट घढ्ने प्राधिकरणले जनाएको छ । दीर्घकालीन रूपमा भैरहवा, विराटनगर, नेपालगञ्ज क्षेत्रमा देखिएको विद्युत् आपूर्तिको समस्या समाधान गर्न त्यस क्षेत्रमा छुट्टै १३२ केभीको प्रसारणलाइन र सबस्टेसन बनाउन लागिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
तराईमा गर्मी बढेसँगै विद्युत् माग बढेको तर त्यही क्षेत्रमा रहेका अधिकांश उद्योगले क्यापासिटर बैंक नराखी दिँदा भोल्टेजमा आउने उतारचढावले विद्युत् आपूर्तिमा समस्या हुने, कम भोल्टेजको कारण पंखा, एसी,मोटरजस्ता विद्युतीय उपकरण नचल्ने, बत्ति पनि मधुरो बल्ने लगायतका समस्या देखिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
भोल्टेजको समस्या समाधानका लागि ऊर्जा दक्षता कार्यक्रमअन्तर्गत विद्युत् माग बढी हुने क्षेत्रमा ट्रान्सफर्मर थप्ने, जीर्णअवस्थामा रहेका ट्रान्सफर्मर फेर्ने तथा मर्मतसम्भार गर्ने, नयाँ सबस्टेसन थप्ने, वितरण लाइन सुधार गर्नेलगायतका काम उच्च प्राथमिकताका साथ अगाडि बढाइरहेको प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक घिसिङले जानकारी दिए । प्राधिकरणका अनुसार, उद्योगलाई अनिवार्य रूपमा क्यापासिटर बैंक राख्न लगाउने, ‘अन लोड ट्रयाप चेन्जर’ जडित ट्रान्सफर्मर रहेका सबस्टेसन थप्ने, सबस्टेसन तथा वितरण ट्रान्सफर्मरमा क्यापासिटर बैंक राख्ने, नयाँ प्रसारणलाइन बनाउने, निजी उत्पादकहरूलाई समझौताअनुसारको ¥याक्टिभ पावर सप्लाई गर्न लगाउने लगायतका काम अहिले अघि बढेको छ । क्षेत्रीय सन्तुलन रहने गरी जलविद्युत् आयोजनाहरू निर्माण गर्ने दीर्घकालीन योजना अघि सारेको छ । “भोल्टेजमा सुधार गरी नियमित तथा गुणस्तरीय विद्युत् आपूर्तिका लागि हाम्रा सबस्टेसनमा मात्रै नभएर वितरण ट्रान्सफर्मरमा समेत क्यापासिटर बैंक राखिरहेका छौं,” घिसिङले भने, “यसमा उद्योगले पनि सहयोग गर्नु पर्यो ।”
पहाडी जिल्लामा टाढा–टाढाबाट ११ र ३३ केभी प्रसारण लाइनबाट लैजाँदा विद्युत् आपूर्तिमा देखिएको समस्या समाधान गर्न प्राधिकरणले छोटो–छोटो दूरीमा सबस्टेसन बनाउने लगायतका काम गरिरहेको छ । यसबाट कम तथा उच्च भोल्टेजको समस्या समाधान हुने र प्राविधिक चुहावट घढ्ने प्राधिकरणले जनाएको छ । दीर्घकालीन रूपमा भैरहवा, विराटनगर, नेपालगञ्ज क्षेत्रमा देखिएको विद्युत् आपूर्तिको समस्या समाधान गर्न त्यस क्षेत्रमा छुट्टै १३२ केभीको प्रसारणलाइन र सबस्टेसन बनाउन लागिएको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
No comments:
Post a Comment