बिजोग अवस्थामा प्राधिकरणको केन्द्रीय वर्कसप

-भीम गौतम

हैटौंडा, २३ माघ । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको बेवास्ताका कारण प्राधिकरणको केन्द्रीय वर्कसप हेटौंडा विजोग अवस्थामा पुगेको छ ।
जनशक्ति र आधुनिक उपकरणको अभावमा केन्द्रीय वर्कसप बिजोग अवस्थामा पुगेको हो । अधिकांश उपकरण बिग्रने अवस्थामा पुगेपछि आधुनिकीकरण गर्नेतर्फ प्राधिकरण गम्भीर बनेको छैन । वर्कसपका अनुसार ट्रान्सफर्मर, पावर ट्रान्सफर्मरलगायतको मर्मतका साथै सामान्य परीक्षण मात्र हुने उक्त वर्कसपलाई आधुनिकीकरण गर्नेतर्फ प्राधिकरणले चासो दिएको छैन भने २६ जना दक्ष र अदक्ष प्राविधिक चाहिने वर्कसपमा जम्मा ३ जना मात्र प्राविधिक जनशक्ति छन् । ज्यालादारीमा वर्कसपले १२ जना अन्य सहयोगीलाई राखेर मर्मत गर्नेलाई अघि बढाएको छ । वर्कसपका अनुसार शम्भु बर्तौला, दर्जबहादुर पाख्रिन र वीरबहादुर थापा दरबन्दीमा वर्कसपमा काम गर्छन् । दक्ष जनशक्तिको अभावमा कतिपय उपकरण उपयोगमा नआएर खिया लागेर बिग्रने अवस्थामा पुगेका छन् । ‘जनशक्तिदेखि आधुनिक उपकरणहरूको अभाव छ, अहिले त केन्द्रीय वर्कसपको भौतिक पूर्वाधार भएर पनि बिजोग अवस्थामा चलाउनुपर्ने अवस्था छ,’ वर्कसप प्रमुख नरहरि ढकालले थपे, ‘चार बिघा जग्गा छ तर क्षमताअनुसार उपयोग हुन सकेको छैन ।’
प्राधिकरणका विभिन्न शाखामार्फत ट्रान्सफर्मरलगायत विद्युत् उपकरण मर्मतका लागि करोडौँ खर्च हुने गरेको छ भने २०६४ सालपछि ल्याएका अर्बौं रुपियाँका करिब ५ हजार ट्रान्सफर्मरहरू गुणस्तरहीन भएपछि त्यसबापत् नै प्राधिकरणले बर्सेनि दुई अर्बभन्दा बढीको घाटा बेहोरिएको छ । केन्द्रीय वर्कसपमा विदेशबाट ल्याएका ट्रान्सफर्मरहरूको परीक्षण गर्ने क्षमता केन्द्रीय वर्कसपसँग छैन । दुई वर्षअघि तत्कालीन प्राधिकरण सञ्चालक सदस्य मुकेश काफ्ले ट्रान्सफर्मरबारे दिएको प्रतिवेदनमा केन्द्रीय वर्कसपलाई ट्रान्सफर्मरसमेत परीक्षण गर्ने सुविधा सम्पन्न र आधुनिक वर्कसपका रूपमा विकास गर्नका लागि प्राधिकरण व्यवस्थापनलाई निर्देशन दिएको थियो तर त्यो अहिलेसम्म कार्यान्वयन भएको छैन ।
०६७ सालको फागुनमै उक्त निर्देशन दिइए पनि प्राधिकरणले अहिले बल्ल केही उपकरणहरू किन्नका लागि टेन्डर डकुमेन्ट बनाइरहेको प्राधिकरणले जनाएको छ । यही आर्थिक वर्षमा ट्रान्सफर्मर टेस्टिङ ल्याब स्थापनाका लागि प्राधिकरणले ५ करोड छुट्याए पनि ७ महिना बितिसक्दा पनि टेन्डर डकुमेन्टसमेत तयार हुन सकेको छैन । डकुमेन्ट बनाउनुपर्ने शाखामा रहेका राष्ट्रभूषण प्रधानले केही काम गरे पनि उनी गएपछि आएका सन्तोष झाले डकुमेन्ट बनाउन सकेका छैनन् । उक्त शाखामा इलेक्ट्रिक इन्जिनियरको व्यवस्था गर्नुपर्ने भए पनि सोर्सफोर्सको आधारमा मेकानिकल इन्जिनियर झालाई पठाइएपछि डकुमेन्ट तयार हुन नसकेको र पहिला टेन्डर डकुमेन्ट बनाउने कार्यको प्रगतिसमेत प्रधानले नदिँदा समस्या परेको प्राधिकरण स्रोतले बतायो । गत वर्षभरिमा ४ सय १४ ट्रान्सफर्मरहरू मर्मत गरेको केन्द्रीय वर्कसपले साउनपछि ६० वटा ट्रान्सफर्मर मर्मत गरिसकेको छ । ‘पूर्णरूपमा जनशक्ति हुने हो भने केन्द्रीय वर्कसपले देशभरिबाट आएका ट्रान्सफर्मरहरू मर्मत गर्नसक्छ,’ प्रमुख ढकालले भने, ‘धेरै समयदेखि आवश्यकता राखेर प्राधिकरणसँग माग भने गरिसकेका छौँ ।’
केन्द्रीय वर्कसपमा विराटनगर, हेटौंडा, बुटबललगायत क्षेत्रबाट मात्र मर्मतका लागि ट्रान्सफर्मरलगायत आउने गरेका छन् । हेटौंडाबाहेक काठमाडौंको लैनचौरमा वर्कसप छ । लैनचौरमा आवश्यक जनशक्ति भए पनि केन्द्रीय वर्कसपमा भने जनशक्तिको अभाव नै छ । पाँच विकास क्षेत्रमा एक/एक वर्कसप स्थापना गर्नुपर्ने आवश्यकता भए पनि केन्द्रीय वर्कसपलाई नै व्यवस्थित गर्न नसकेको प्राधिकरणले अन्य क्षेत्रमा खोल्नेबारे चासो दिएको छैन । यही कारण पूर्णरूपमा बिग्रेपछि मर्मतका लागि आउने कारणले प्राधिकरणले करोडौँ घाटा व्यहोरिरहे पनि पाँच विकास क्षेत्रमा राख्नसके पूर्णरूपमा नबिग्रँदै मर्मत गर्न सक्ने अवस्था रहनसक्ने वर्कसपले जनाएको छ । प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक रामेश्वर यादवले केन्द्रीय वर्कसपलाई सुविधा सम्पन्न बनाउन लागिएको जानकारी दिए । ‘केन्द्रीय वर्कसपलाई व्यवस्थित बनाउन प्राधिकरण अघि बढेको छ, त्यसलाई बनाउँछौँ,’ उनले भने ।