हेटौडा–भरतपुर ट्रान्समिसन लाइनमा ढिलाई

भीम गौतम
काठमाण्डौं, १ माघ । वन मन्त्रालयको स्वीकृतिमा ढिलाई तथा स्थानीयबासीको अवरोधको कारणले २२० केभीको हेटौडा–भरतपुर ट्रान्समिसन लाइनको निर्माण ढिलाई भएको छ ।
३० जुन २०१२ भित्र ७५ किलोमिटर लामो प्रशारण लाइन तथा २९ सेक्टेम्बर २०१२ भित्र हेटौडाको थाना भर्याङ र भरतपुर नगरपालिकाको आँपटारीमा दुई सव स्टेशन निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखेपनि निर्माण सम्पन्न गर्न ढिलाई भएको हो । आयोजनाको निर्माण कार्य अझै पुरा भएको छैन । प्रशारण लाइनको ९ मार्च २००९ र सवस्टेशनको १६ डिसेम्बर २००९ मा ठेक्का सम्झौता भएको थियो । प्रशारण लाइन र दुई सवस्टेशन आगामी ३० नोभेम्बर २०१३ भित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको आयोजना प्रमुख फणिन्द्रराज जोशीले जानकारी दिए । ‘जसरी भएपनि सन् २०१३ भित्र पुरा गर्ने लक्ष्यका साथ हामी आयोजनाको काम तीब्रतका साथ अघि बढाईरहेका छौ ।’–उनले भने ।
पश्चित क्षेत्रमा उत्पादित विद्युत तथा निर्माणाधीन अपर सेती, अपर मस्याङदी, अपर तामाकोशी लगायतका आयोजनाको  विद्युत पुर्वी र पश्चिम क्षेत्रका साथै काठमाण्डौ उपत्यकामा प्रशारण गर्न यो महत्वपूर्ण प्रशारण लाइन हो । आयोजनाको प्रशारण लाइन निर्माणका लागि निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्ने ८ महिना अघि मात्र गत चैत्रमा वन मन्त्रालयले स्वीकृति दिएको थियो भने मकवानपुर क्षेत्रका केही बासिन्दाले आयोजना अघि बढाउनमा अवरोध समेत गरेका थिए । केही स्थानीयबासीको अवरोध अझै अन्त्य भएको छैन । ‘धेरै वाधा, अवरोध पहिला भएपनि अहिले धेरै सल्टिसकेका छन्, थोरै समस्या मात्र बाँकी छन्, वन मन्त्रालयले पहिला ढिलाई पनि गर्यो ।’–आयोजना प्रमुख जोशीले भने ।
सवस्टेशनका लागि भने हेटौडामा १० विघा जग्गा र चितवनमा १५ विघा जग्गा अधिग्रहण गरिसकेर निर्माण कार्य अघि बढिसकेको छ । हेटौडाको सवस्टेशनको भवन निर्माण भैसकेको र उपकरणहरुको जडान कार्य जारी रहेको तथा चितवनको निर्माण कार्य पनि द्रुतगतिमा भईरहेको इन्जिनियर रमेश घिमिरेले जानकारी दिए ।
आयोजनाका अनुसार, प्रशारण लाइनका २२६ वटा टावरमध्ये १९० वटा जंगल क्षेत्र र ३६ वटा टावर नीजि जग्गामा पर्छ । यसका लागि मकवानपुरमा २२ विघा र चितवनमा १४ विघा जग्गा अधिग्रहण गर्नुपर्नेमा चितवनतर्फको सकिएको र मकवापुरको बर्षा माडी क्षेत्रमा पनि विवाद अझै कायम छ ।
 विश्व बैकको ऋण सहयोग तथा सरकार र प्राधिकरणको संयुक्त लगानीमा निर्माण भईरहेको आयोजनाको प्रशारण लाइनतर्फको लागत २८ करोड ६० लाख छ भने दुई सवस्टेशनको लागत २२ करोड ४९ लाख रुपैयाँ छ । प्रशारण लाइनको आईसीओएमएम टेले लिमीटेड भारत र सवस्टेशनको झ्योङ इन्टरनेशनल चीनले ठेकेदार कम्पनीको रुपमा काम गरिरहेको छ ।
पछिल्ला केही बर्षदेखि नेपालमा उर्जा संकट बढ्दै गएको र यसको कारण प्रशारण लाइन समेत भएको निष्कर्ष निकाल्दै सरकारले राष्ट्रिय विद्युत संकट निरुपण कार्ययोजना २०६५ अनुसार हेटौडा–भरतपुर प्रशारण लाइनलाई प्राथमिकतामा राखिएको थियो । हेटौडा–भरतपुर र भरतपुर–वर्दघाट प्रशारण लाइन निर्माणपछि मेचीदेखि कालीसम्म प्रशारण लाइनको विस्तार हुने आयोजनाले जनाएको छ ।
आयोजनाको प्रशारण लाइन निर्माणको लागि दोहोरो सर्किट समेत बनाउन गर्ने गरी डिजाइन गरेपछि अहिले भने सिंगल सर्किट मात्र निर्माण गर्न लागिएको छ । उक्त प्रशारण लाइनको सन् १९९८ मा प्रारम्भिक सर्भे र २००४ मा आएर सम्भाव्यता अध्ययन गरिएको थियो ।