कुलेखानी जलाशयमाथि २५ मेगावाटको सोलार

भीम गौतम\राजधानी
काठमाडौं, ५ मंसीर । नेपालकै एक मात्र जलाशययुक्त कुलेखानी जलविद्युत आयोजनाको तालमाथि सौर्य उर्जा (सोलार) निर्माण गर्ने भएको छ ।
नेपाल विद्युत प्राधिकरणले उर्जा संकट न्यूनीकरणका लागि भन्दै कुलेखानी जलाशयमाथि सोलार निर्माण गर्ने भएको हो । विदेशमा धेरै मुलुकमा जलाशययुक्त आयोजनामाथि सोलार बनाए पनि नेपालमा भने पहिलोपटक बनाउन लागिएको सो २५ मेगावाटको सोलारको लागत ३५ मिलियन डलर लाग्ने अनुमान विद्युत विद्युत प्राधिकरण ग्राहक तथा वितरण सेवा निर्देशानालयका उपकार्यकारी निर्देशक रामचन्द्र पाण्डेले जानकारी दिए ।
‘कुलेखानी जलाशयमाथि र वरिपरिका डाँडामा २५ मेगावाटको सोलार आयोजना निर्माण गर्न लागेका छौ ।’–उपकार्यकारी निर्देशक पाण्डेले भने–‘यसका लागि विश्व बैकलाई आग्रह समेत गरिसकेका छौ ।’ उनका अनुसार, तीन महिनाभित्र प्रारम्भिक अध्ययन सकाएर यसका लागि विद्युत प्राधिकरणले विश्व बैकलाई सहयोगको लागि औपचारिक पत्र पठाउनेछ । उपकार्यकारी पाण्डेले विश्व बैक नेपाल–वंगलादेशका प्रतिनीधि जिताङलाई भने यसबारे जानकारी गराईसकेका छन् ।
विश्व बैककै सहयोगमा नुवाकोटको त्रिशुली देवीघाट जलविद्युत आयोजनाको खाली जमीनमा सोलार बन्न लागेको छ तर सो सोलारका लागि वोलपत्र आह्वान गर्दा २८ मिलियनको मात्र ठेकेदार आवेदन दिएपछि ४८ मिलियनमध्ये बाँक २८ मिलियन कुलेखानी जलाशयमा खर्च गर्ने प्राधिकरणको योजना छ ।
जलाशययुक्त आयोजना नजिक सोलार बनाउँदा प्रशारण लाइन र मिश्रित उर्जा प्रणालीमा सहयोग पुग्ने आशा गरिएको छ । स्वतन्त्र उर्जा उत्पादकहरुको संस्था (इप्पान) का अध्यक्ष खड्गबहादुर विष्ट उर्जाको विविधता र संयोजनमा जलाशययुक्त आयोजनामाथि बनाइने सोलारले ठूलो सहयोग पुर्याउने बताउँछन् । ‘जलाशययुक्त आयोजनाकै क्षेत्रमा सोलार बनाउँदा प्रणालमिा पनि सहयोग पुग्छ, विद्युत प्राधिकरणले विभिन्न आयोजनाहरु बनाउँदा खरिद गरेर खाली रहेका जग्गामा बनाउँदा राम्रो हुन्छ ।’–उनले भने–‘विदेशमा समेत यस्तो देखिएको हुन्छ, जलाशययुक्त आयोजनामा बनाउँदा त झन विद्युत आपुर्तिमा सहजता हुन्छ ।’
विद्युत प्राधिकरणले गण्डक जलविद्युत केन्द्रको जग्गामा समेत सोलार निर्माणबारे अध्ययन अघि बढाएको जनाएको छ । सरकारले मिश्रित उर्जा प्रणालीमा जाने निर्णयका आधारमा नुवाकोटमा विद्युत प्राधिकरणले २५ मेगावाटको सोलार निर्माण कार्य अघि बढाएको छ ।
प्राधिकरणले डिजेल प्लान्टबाट उत्पादन गर्दा प्रतियुनिट चुहावटसहित ४० रुपिया“ पर्ने र सोलार निर्माण गर्दा प्रतियुनिट १५÷१६ रुपिया“मा आउने भएकाले प्राधिकरणले अहिलेको ऊर्जा संकटको न्यूनीकरणका लागि वैकल्पिक ऊर्जा प्रणलीका रुपमा लिइने सोलारलाई महत्व दिइएको बताउँदै आएको छ । सोलारबाट उत्पादित विद्युत केन्द्रीय ग्रिडमा जोडिने भएकोले यसले हिउँदको लोडसेडिङ घटाउन सहयोग पुग्ने आशा प्राधिकरणको छ ।