बल्ल खिम्ती–ढल्केबर प्रसारण लाइन निर्माण सुरु

भीम गौतम /राजधानी
काठमाडौं, २४ साउन

पाँच वर्Èअघि निर्माण सम्पन्न भइसक्नुपर्ने नेपालकै पहिलो २२० केभीको खिम्ती–ढल्केबर प्रसारण लाइनको निर्माण कार्य बल्ल सुरु भएको छ । स्थानीयवासीको अवरोधका कारण निर्माण रोकिएको नेपालकै प्रमुख प्रसारण लाइनमध्येको एक खिम्ती–ढल्केबर प्रसारण लाइनको आइतबारदेखि निर्माण कार्य सुरु भएको हो ।

५० पटकभन्दा बढी स्थानीय अवरोधका कारण नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले पटकपटक प्रयास गर्दा पनि निर्माण हुन नसकेको प्रसारण लाइन विश्व बैंकको नयाँ निर्देशन तथा स्थानीय प्रशासन, स्थानीयवासी र राजनीतिक दलहरूको सहमतिमा सुरु भएको हो ।

‘बहुप्रतीक्षित खिम्ती–ढल्केबर प्रसारण लाइनको काम खुर्कोट खण्डबाट सुरु भएको छ,’ विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक मुकेशराज काफ्लेले भने, ‘अब कुनै अवरोध नभएमा आगामी चार महिनाभित्र निर्माण कार्य पूरा गर्नेछौं ।’ खिम्तीदेखि ढल्केबरसम्मको ७५ किलोमिटर प्रसारण लाइनका ६ टावरको निर्माण पूरा गर्न नसक्दा ५ वर्षदेखि २ सय ५० किलोमिटरको लामो दुरी हुँदै पूर्व क्षेत्रमा विद्युत् प्रवाह गर्नुपर्ने बाध्यता प्राधिकरणको छ । जसकारण प्राधिकरणले बर्सेनि १ अर्बभन्दा बढी घाटा बेहोर्नुपरेको छ भने लोडसेडिङसमेत बढेको छ । खुर्कोटमा दुई र सिन्धुली बजारमा चार टावर निर्माण हुन बाँकी छ । यही कारण बहुचर्चित ४ सय ५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत् आयोजनाबाट उत्पादित विद्युत् यो प्रसारण लाइनको अभावमा खेर जाने भन्दै चिन्ता प्रकट भइरहेका बेला निर्माण सुरु हुनुले अरू प्रसारण लाइनलाई समेत सकारात्मक सन्देश दिएको कार्यकारी निर्देशक काफ्लेले बताउँछन् । ‘म कार्यकारी निर्देशक हुँदा नै लोडसेडिङ न्यूनीकरणका लागि अत्यावश्यक मानिएको प्रसारण लाइनको निर्माणलाई मूल लक्ष्य राखेको थिएँ, सुरु भएकामा यसले धेरै सकारात्मक सन्देश दिएको छ भने यसबाट विद्युत्मा देखिएको चुहावट कम गर्न तथा पूर्वीय क्षेत्रको लोड धान्न सहज हुन्छ,’ उनले भने ।

निर्माण कार्यमा अवरोध गरेका स्थानीयवासीले त्यसविरुद्ध विश्व बैंकको केन्द्रीय कार्यालयमा उजुरी गरेपछि बैंकले सो उजुरी सम्बन्धमा छानबिन गर्नका लागि भन्दै टोली खटाएको थियो तर टोलीले प्रतिवेदन दिन झन्डै साढे दुई वर्ष लगायो । हालै विश्व बैंक सञ्चालक समितिले स्थानीयलाई सूचना दिनुपर्नेलगायतका केही निर्देशनसहित उजुरीका आधारमा काम रोक्नुनपर्ने भन्दै निर्णय गरेपछि प्रसारण लाइन निर्माणमा बाटो खुलेको प्राधिकरणका प्रसारण लाइन निर्देशानालयका उपकार्यकारी निर्देशक कन्हैया मानन्धरले जानकारी दिए ।

आयोजनाका अधिकारीले २०६८ सालदेखि अवरोध नभए तीन महिनाभित्रै प्रसारण लाइन निर्माण गरि सक्ने लक्ष्य रहेको बताउँदै आएका थिए तर विश्वको प्रतिवेदन नआउँदा र स्थानीयवासीले अवरोध जारी राख्दा आयोजना निर्माण अन्योलमा परेको थियो । प्रसारण लाइन आयोजनाका अनुसार २०६८ सालपछि आयोजना निर्माण कार्यमा ५० पटकभन्दा बढी स्थानीयवासीले अवरोध गरिसकेका छन् । ऊर्जा मन्त्रालय र प्राधिकरणका अधिकारीले पटकपटक वार्ता र छलफल गर्दा पनि स्थानीयवासीले निर्माणमा अवरोध गर्दै आएका थिए । सरकारले सुरक्षाकर्मी परिचालन गरेर भए पनि प्रसारण लाइन बनाउने निर्णय गरेपछि स्थानीयवासीले जबरजस्ती बनाउनु खोज्नु अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन (आईएलओ) को मूल्यमान्यताविपरीत भएको भन्दै विश्व बैंकको केन्द्रीय कार्यालयमा उजुरी गरेका थिए ।

प्राधिकरणले टावरमुनिको भागको क्षतिपूर्ति मात्र दिन मिल्ने व्यवस्था भए पनि अवरोध गरेको क्षेत्रमा सडक विभागमार्फत सबै जग्गा अधिग्रहण गरी सोबापतको रकम लिनका लागि जिल्ला प्रशासन कार्यालय सिन्धुलीले सार्वजनिक सूचना जारी गरिसकेको छ । १ सय ५९ कित्ता जग्गामध्ये अधिकांशले सोबापतको रकम बुझिसकेका छन् । खिम्ती–ढल्केबर प्रसारण लाइन नबनेका कारण अहिले यस Ôेत्रमा उत्पादित विद्युत् काठमाडांै, चितवन हु“दै करिब २ सय ५० किलोमिटर पार गरी लैजानुपर्ने अवस्था छ । तर, यो प्रसारण लाइन बनेपछि ७५ किलोमिटरमै ढल्केबर पु¥याउन सकिने प्राधिकरणले जनाएको छ । यही कारण अहिले दैनिक १० मेगावाट विद्युत् चुहावट भएको छ भने बर्खामा सिप्रिङखोला जलविद्युत् आयोजनामार्फत उत्पादित विद्युत् खेर जाने गरेको छ ।

प्रसारण लाइन बनेमा भने सिन्धुपाल्चोक, दोलखा र रामेछापलगायतका Ôेत्रमा जलविद्युत् आयोजनामार्फत १ हजार मेगावाट विद्युत् सजिलै ओहोरदोहोर हुनेछ । प्राधिकरणका अनुसार प्रसारण लाइन आयोजनाको ९५ प्रतिशत काम पूरा भइसकेको छ । सन् २००७ देखि निर्माण सुरु गरिएको सो लाइन सुरुमा दुई वर्षभित्र पूरा गर्ने लक्ष्य राखिएको थियो । 

http://erajdhani.com/article/0032433001439180986