उत्पादन ४२ मेगावाट पीपीए खारेज ६७ मेगावाट

भीम गौतम /राजधानी
काठमाडौं, ५ भदौ

आर्थिक वर्ष २०७१\०७२ मा नेपाल विद्युत्् प्राधिकरणको केन्द्रीय ग्रिडमा ४२ मेगावाट विद्युत्् थपियो । तर, यही अवधिमा ६७ मेगावाटबराबरका विद्युत्् खरिद सम्झौता (पीपीए) भएका सात आयोजना खारेज भए ।

प्रत्येक वर्ष विद्युत्को माग ९० मेगावाटले बढ्ने भए पनि उत्पादन भने ४२ मेगावाट मात्र भएको हो । ‘अघिल्लो आर्थिक वर्षमा विद्युत्को उत्पादन ४२ मेगावाट मात्र बढ्यो,’ प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक मुकेशराज काफ्लेले भने, ‘आगामी वर्षमा विभिन्न जलविद्युत् आयोजना सम्पन्न गरेर लोडसेडिङ न्यूनीकरण गर्ने उद्देश्य छ ।’

विद्युत् प्राधिकरणका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा ३ मेगावाटको अपर पुवा खोला १, २ दशमलव २ मेगावाटको जिरीखोला, २२ मेगावाटको माईखोला, ५ मेगावाटको अपर हुग्दी खोला, ९ दशमलव ४ मेगावाटको आँधीखोला र ५ सय १५ किलोवाटको बेल्खु खोला जलविद्युत् आयोजना सम्पन्न भएर उत्पादन सुरु गरेको छ ।

यही अवधिमा पीपीए गरेर छिट्टै उत्पादन गरिसक्नुपर्ने सात आयोजना भने वित्तीय व्यवस्थापन गर्न नसक्दा तथा ऐनकानुनमा उल्लिखित सर्तहरु पूरा नगर्दा रद्द भए । रद्द हुने आयोजनामा ९ दशमलव ९ मेगावाटको तल्लो सुनकोसी तेस्रो, १० मेगावाटको मादि–१, २ दशमलव ०२ मेगावाटको माथिल्लो चर्नावती खोला छन् ।

त्यसैगरी, पीपीए रद्द हुनेहरूमा १८ दशमलब ५ सय १४ मेगावाटको तल्लो बलेफी, १८ मेगावाटको अपर सोलु, ३ दशमलव ४ मेगावाटको मिदिम खोला र ५ दशमलव ३ सय २५ मेगावाटको मिडिल मादीखोला जलविद्युत् आयोजना छन् । यीमध्ये तल्लो सुनकोसी तेस्रो र माथिल्लो चर्नावती कम्पनीले पूरा गर्नुपर्ने दायित्व पूरा नगरेको तथा मादी–१ विद्युत् विकास विभागले अनुमतिपत्र खारेज गरेपछि पीपीए रद्द भएको थियो । बाँकी सबै आयोजना वित्तीय व्यवस्थापन गर्न नसक्दा रद्द भएका थिए ।

सर्भे सिध्याएर अनुमतिपत्रसमेत पाइसकेका यस्ता आयोजनाहरू समयमै पूरा हुने र यसबाट विद्युत् मागमा सहज हुने भन्दै प्राधिकरणले समेत उत्पादन प्रक्षेपण गरेको हुन्छ तर वित्तीय व्यवस्थापन गर्न नसकेर रद्द हुँदा विद्युत् उत्पादनमा असर पर्ने प्राधिकरणका अधिकारी बताउँछन् ।

सन् २०१४ मा विद्युत् माग १ हजार २ सय १ मेगावाट रहेकामा बढेर सन् २०१५ को यो अवधिमा १ हजार २ सय ९१ मेगावाट पुगेको छ तर उत्पादन भने ४२ मेगावाट मात्र थपिएको छ ।

प्राधिकरण र निजी क्षेत्रमार्फत हाल ७ सय ७५ मेगावाट विद्युत् उत्पादन भइरहेकामा अझ करिब ५ सय मेगावाट अभाव छ भने झन्डै २ हजार मेगावाटबराबरका आयोजना निर्माणधीन अवस्थामा छन् । भारतबाट २ सय ५० मेगावाटको हाराहारीमा विद्युत् आयात गरेर बर्खामा समेत प्राधिकरणले दैनिक सात घन्टा लोडसेडिङ गरिरहेको छ ।

लोडसेडिङ न्यूनीकरणका लागि उत्पादनमा वृद्धि हुनुपर्ने भए पनि कम जलविद्युत् आयोजना समयमै सम्पन्न हुने र पीपीए भएका आयोजनामा समेत वित्तीय व्यवस्थापन गर्न नसक्दा खारेज हुन थालेपछि प्राधिकरणका लागि उत्पादन बढाउनु चुनौतीपूर्ण देखिएको अधिकारीहरू बताउँछन् । अघिल्लो वर्ष सुरु भएको त्रिवर्षीय योजनाअन्तर्गत ६ सय ६८ मेगावाट विद्युत् थप गर्ने लक्ष्य राखे पनि पहिलो वर्ष ४२ मेगावाट मात्र थपिएपछि पुरा हुनेमा समेत आशंका बढेको छ । 

http://www.erajdhani.com/article/0276897001440291560