प्राधिकरणको आठ अर्ब बक्यौता उठाउन कार्ययोजना

–प्रतिवेदन मन्त्रीलाई बुझाइयो
–सबैभन्दा बढी बक्यौता जनकपुर क्षेत्रको
भीम गौतम\राजधानी
काठमाण्डौं, २६ जेठ । नेपाल विद्युत प्राधिकरणको आठ अर्ब १९ करोड ६१ लाख बक्यौता उठाउन कार्ययोजना बनाइएको छ ।
उर्जा मन्त्री राधा ज्ञवालीले मन्त्रीस्तरीय निर्णयबाट गठन गरिएको प्राधिकरणको बाँकी बक्यौता असुल गर्ने कार्ययोजना प्रस्ताव गर्न गठित समितिले बक्यौता उठाउन कार्ययोजना बनाएको हो । विजुलीको महशुल नतिरेको तीन महिनाभित्र लाइन काट्ने व्यवस्था भएपनि प्राधिकरण स्थापना भएको २०४२ सालदेखिकै वक्यौता बाँकी रहेको प्राधिकरणले लामो समयदेखि वक्यौता तिर्न नसकेका धेरै ग्राहकको लाइन काटेको छैन ।
 उर्जा मन्त्री ज्ञवालीले प्राधिकरणको वक्यौता धेरै रहेको भन्दै तुरुन्तै उठाउनका लागि निर्देशन दिएपछि उर्जा मन्त्रालयले सह–सचिव मोतीबहादुर कु“वरको संयोजकत्वमा ७ बैशाखमा समिति गठन गरिएको थियो । संयोजक कुँवरले कार्ययोजनासहितको प्रतिवेदन उर्जा मन्त्री ज्ञवालीलाई बुझाइएको जानकारी दिए । ‘प्राधिकरणको ८ अर्ब १९ करोड वक्यौता उठाउनका लागि ६ बुँदे कार्ययोजना बनाएर मन्त्री समक्ष पेश गरेका छौ ।’–उनले भने–‘यो कार्ययोजना अब प्राधिकरणले कार्यवन्यन गर्नेछ ।’
    प्राधिकरणले विद्युत वक्यौता वा“की रहेका ग्राहहकहरुलाई बुझाउन सार्वजनिक सुचना जारी गरिसकेको छ । समितिले तयार पारेको कार्ययोजनामा मुख्यतया छ बुँदे योजना छन् ।  योजनामा विद्युत महशुल नतिर्ने व्यक्ति  संस्था, उद्योगपति, व्यापारी र कर्मचारीहरुको लागत तयार गरी रकम किटान गर्ने, महशुल मुक्तानीका लागि तीन पुस्ते नाम सार्वजनिक गर्ने र नतिर्ने ग्राहक लाइन काटी विद्युत सप्लाई बन्द उल्लेख छ । त्यसैगरी महशुल नतिर्ने ग्राहकहरुलाई कालोसुचीमा राखी प्रशासनिक कार्बाही गर्ने तथा त्यो गर्दा पनि नतिरेमा सरकारबाट उपलब्ध गराइने सबै सार्वजनिक सुविधाहरुको बाटो बन्द गर्ने योजनामा उल्लेख छ । समितिको योजना अनुसार, विजुली महशुल नतिर्ने ग्राहकहरुलाई सरकारी  निकायबाट दिइने नागरिकता, पासपोर्ट, सवारी अनुमतिपत्र, खानेपानीको धारा, घरको नक्सा पास, उद्योग दर्ता, नवीकरण, ठेक्का स्वीकृति, जग्गा दर्ता, पेन्सन तलब रोक्का, बजेट अख्तियारी रोक्का, बैंकबाट ऋण सुविधा रोक्का लगायतका कार्बाही गरिनेछ । उत्पीडित, वृद्ध असहाय, अपांग र सुकुम्बासीको हकमा भने बा“की वक्यौता भए निश्चित मापदण्ड बनाएर मिनाहा गर्ने योजनामा उल्लेख छ । वक्यौता उठाउनका लागि सकृय कर्मचारीलाई कार्य सम्पादनको आधारमा पुरस्कार र दण्डित गर्ने तथा सो कार्यका लागि सरकार, राजनीतिक पार्टी र नागरिक समाजबाट सकारात्मक सहयोग गर्ने कार्ययोजनामा उल्लेख छ ।
    २६ लाख ग्राहक रहेको प्राधिकरणमा २५ लाख घरायसी ग्राहक छन् । घरायसी ग्राहकहरु मात्र प्राधिकरणले ४ अर्ब १२ करोड रुपैयाँ उठाउन बाँकी छ ।  जुन कुल वक्यौताको ५० प्रतिशत हो । त्यसैगरी व्यापारीक क्षेत्रबाट १७ करोड ९८ लाख, गैरव्यापारिक क्षेत्रबाट १४ करोड ३५ लाख, औद्योगिक क्षेत्रबाट १ अर्ब ३५ करोड ६२ लाख, सिञ्चाईको ८ करोड ११ लाख, सडक बत्तीको १ अर्ब ५४ करोड २२ लाख तथा मठ मन्दिरबाट १५ करोड २० लाख रुपैयाँ बक्यौता उठाउन बाँकी छ ।
प्राधिकरणका अनुसार, आठ Ôेत्रीय कार्यालय रहेको प्राधिकरणको सबैभन्दा बढी वक्यौता उठाउन जनकपुर Ôेत्रीय कार्यालयको बा“की छ । ८८ प्रतिशत बा“की वक्यौता उठाउन बा“की रहेको जनकपुरको आथिर्क बर्È २०६९÷०७० मा १ अर्ब ८४ करोड ८४ लाख रुपैया“ बक्यौता रहेकोमा गत माघसम्मको मात्र १ अर्ब ६३ करोड ७३ लाख रुपैया“ उठाउन बा“की छ । त्यसगरी अघिल्लो आथिर्क बर्Èमा ४ अर्ब ८५ करोड ४३ लाख रुपैया विजुली विक्री गरेको हेटौडा Ôेत्रीय कार्यालयको १ अर्ब ९१ करोड २४ लाख, १ अर्ब ३६ करोड ९८ लाख विक्री रहेको नेपालगञ्जको ४१ करोड ६५ लाख, ८० करोड ६५ लाख रुपैया“ विक्री रहेको अत्तरियाको २३ करोड ३६ लाख रुपैया“ वक्यौता छ । त्यसैगरी गत बर्È ३ अर्ब ६३ करोड ५९ लाख रुपैया“ विक्री रहेको विराटनगर Ôेत्रको ९३ करोड ७७ लाख, ८ अर्ब ३२ करोड ६१ लाख विक्री रहेको काठमाण्डौ Ôेत्रको १ अर्ब ९३ करोड ५३ लाख, ३ अर्ब ३० करोड विक्री रहेको बुटबलको ६९ करोड ७८ लाख तथा १ अर्ब ४५ करोड ८ लाख रुपैया विक्री रहेको पोखरा Ôेत्रको सबैभन्दा कम २४ करोड रुपैया“ मात्र बक्यौता उठ्न बा“की छ ।
    २६ अर्बको विजुली बेच्ने प्राधिकरणमा ८ अर्ब बक्यौता देखिएपछि प्राधिकरण र उर्जा मन्त्रालयका लागि ठूलो समस्या बन्दै गएको छ । बर्Èको साढे चार अर्ब घाटामा रहेको प्राधिकरण व्यवस्थापनले बक्यौता उठाउन वेवास्ता गर्दा वक्यौताको आयतन बढ्दै गएको हो ।